Fonds Verstedelijking Almere

Etalage
Dit is de oostelijke groene long van Almere: de groene ruimte tussen de stadsdelen Almere Buiten en Oosterwold, een uitloopgebied voor (toekomstige) omwonenden en één van de weinige gebieden in Almere waar blijvend ruimte is voor een agrarisch landschap. Het bestaat nu uit stukjes bos, natuur, akkers, een weide met zonnepanelen en sportvelden. Doel van dit sleutelproject is de versterking van de oostelijke groene long van Almere, zodat het een samenhangend, herkenbaar en toegankelijk gebied wordt met een blijvende plek voor natuurinclusieve landbouw, toekomstbestendige natuur en recreatiemogelijkheden voor Almeerders en bezoekers.

Stadsbos Almeerderhout
Het grootste bos van Almere, het Almeerderhout, met een oppervlakte van 1.400 hectare, is zo’n 40 jaar geleden aangelegd. Het is grotendeels in eigendom van Staatsbosbeheer. Het bos wordt komende jaren volledig omsloten door de groeiende stad. Dit biedt nieuwe kansen en vraagt om een volgende stap in de ontwikkeling van het bos zelf. Zowel in de aanhaking op de (nieuwe) wijken en het stadscentrum, als in het versterken van de regionale betekenis (toeristisch-recreatief én ecologisch-landschappelijk). De doelstelling is het boscomplex Almeerderhout ontwikkelen tot hét Stadsbos van de Toekomst: icoon van de groene en gezonde stad. Een gevarieerd, aantrekkelijk en toegankelijk bos voor mens, dier en plant. Buurtbewoners, initiatiefnemers en vrijwilligers spelen hierbij een belangrijke rol en het bos nodigt uit om te beleven en te bewegen. Het bos kent een grote biodiversiteit, levert natuurlijke grondstoffen, absorbeert CO2, biedt schaduw en houdt water vast. Het bos is bekend en geliefd bij iedereen en vormt een essentiële bouwsteen voor Almere 2.0.

Waarom moet het in 2026?

Etalage
In 2025 is een kwartiermaker aangesteld. Er wordt een plan van aanpak opgeleverd, eisen en wensen worden gedefinieerd en er wordt een start gemaakt met visievorming. Voor de continuïteit en om tijdig de beloofde resultaten te leveren, gaan in 2026 te werkzaamheden door.

Stadsbos Almeerderhout
Er zijn een aantal recente ontwikkelingen die urgentie creëren om in te grijpen. Allereerst zorgt de verstedelijking rondom het bos voor uitdaging met betrekking tot bereikbaarheid, gebruik en het beheer van het bos. Ook vraagt de ontwikkeling van het bos in zijn successie de komende vijf jaar om transformatie van de kwetsbare monocultuur bospercelen. Tenslotte spelen er in Almere vraagstukken zoals afname van de biodiversiteit, klimaatdoelstellingen en circulaire economie, welke uitwerking krijgen in het ontwikkelplan van Almeerderhout. Als uitwerking van het Ontwikkelplan Almeerderhout (2021) wordt het boscomplex in drie fasen gerealiseerd. In 2025 is de start gemaakt met fase 2 van het project waarbij de kern van het bos ontwikkeld wordt. De betrokken stakeholders uit het gebied (oa Stadslandgoed de Kemphaan) verwachten de start van de planontwikkeling. Capaciteit en kennis is beschikbaar bij de samenwerkende partners Almere en Staatsbosbeheer en geeft continuïteit en voortgang in het project.

Resultaten

Wat mag het kosten

Natuurraamwerk Pampus. Versterking van de ecozone Pampus. De zone zal de komende jaren in toenemende mate onder druk komen te staan als gevolg van de woningbouwopgave in Almere-Pampus. Om die reden wordt de ecozone plaatselijk verbreed en heringericht. Maatregelen zijn gericht op natuurcorridors en stapstenen van voldoende omvang en kwaliteit en het creëren van een bufferzone waarbinnen natuur en recreatie samen kunnen gaan. Vanuit de FVA-bijdrage wordt een zonering aangebracht tussen natuur en recreatie en worden nieuwe recreatieve voorzieningen gerealiseerd.

Natuurraamwerk Oosterwold. Aanleg van een bosverbinding tussen Almeerderhout en Horsterwold langs de Hoge Vaart met zowel een ecologische als recreatieve functie.

Waarom moet het in 2026?

Natuurraamwerk Pampus. Een meer robuuste ecozone Pampus met een hogere kwaliteit is randvoorwaardelijk voor de natuurinclusieve ontwikkeling van Almere Pampus. Als het uitgangspunt wordt gehanteerd dat ontwikkeling van natuur en landschap 5 jaar voorafgaand aan de start van woningbouw wordt uitgevoerd. Dan is uitvoering van de ecozone nodig in de periode 2025-2029. Belangrijke financiering van het project wordt geleverd uit SPUK Natuur 1 en 2. De middelen moeten uiterlijk besteed zijn in respectievelijk 2026 en 2030.

Natuurraamwerk Oosterwold. In 2025 is de kwartiermaker voor het natuurraamwerk Oosterwold gestart. Zij levert in 2025 een projectplan en begin 2026 een programma van eisen. Daarna wordt gestart met de ontwerpfase (planuitwerking). Voor de continuïteit moeten de werkzaamheden in 2026 doorgaan.

Resultaten

Wat mag het kosten

bedragen x € 1.000

Uitgangspunten voor de doorontwikkeling van het centrum van Almere is aansluiten bij de bestaande groene kwaliteiten van de stad, maar daarnaast rekening te houden met de stedelijke en maatschappelijke uitdagingen van de 21ste eeuw. Om dit te bereiken wordt voor de doorontwikkeling van het centrum ingezet op natuurlijke oplossingen bij de stedelijke verdichtingen. Het principe van natuurlijk verstedelijken biedt de mogelijkheid om bij het ontwerpproces te sturen op het realiseren van een ecosysteem met maximale ecosysteemdiensten. Hierdoor wordt de basis gecreëerd voor het integreren van de verschillende visies en doelstellingen van het Hart van de Stad en het maken van een toekomstbestendig centrumgebied.

Veel voorkomende oorzaak waarom in andere steden vergroeningsambities niet worden gerealiseerd is, omdat het huidige instrumentarium en interne processen hier nog niet voor zijn ingericht. Systeemverandering is noodzakelijk. Zowel in de samenwerking met partners als intern binnen de gemeente. Om het beoogde resultaat te kunnen borgen binnen de gemeente Almere zijn de volgende voorbereidende inspanningen noodzakelijk:
1. Groene dooradering centrum: nader onderzoek naar de mogelijkheden (onder- en bovengronds) en planuitwerking, met eerste fase uitvoering;
2. Stadsweteringpark: overstijgend aan deelontwikkeling planvoorbereiding, samenhangend ontwerp en realisatie van een eerste fase van het Stadsweteringspark.

Voor het vergroenen van de binnenstad zijn onder andere BOL-middelen (BO Leefomgeving) beschikbaar voor de uitvoering van groene projecten onder de voorwaarde van woningbouw en cofinanciering. De middelen van het Fonds Verstedelijking Almere worden ingezet om aan de voorwaarden van cofinanciering voor het BOL te voldoen. De regie op de 2 projecten en het verkrijgen van de realisatie- en investeringsbudgetten is ondergebracht bij het Programmateam Almere Centrum.

Waarom moet het in 2026?

De voorbereiding/uitvoering voor het natuurlijk verstedelijken van het Hart van de Stad is noodzakelijk in 2026 omdat de planontwikkeling en voorbereiding van de woningbouw in het centrum hard gaat. Samenwerking en afstemming van de groene agenda daarop is van belang om de integraliteit te borgen en geen kansen te missen. Bij de uitvoering van het vergroenen zullen tevens diverse koppelkansen gevonden moeten worden in financiering, uitvoering en beheer, zoals groot onderhoud, vastgoedeigenaren met plannen en subsidiemogelijkheden, zoals mogelijk de koppeling met MRA klimaatadaptieve financieringsstrategie.

We benutten de middelen van het FVA om te voldoen aan de gestelde voorwaarden vanuit het BOL. De totale BOL-middelen en andere financieringsmogelijkheden worden vervolgens benut om uitvoering te geven aan de vergroeningsopgaven van Almere Centrum.

Resultaten

In 2025 is gewerkt aan een integraal ontwerp voor het Stadsweteringpark en het uitwerken van de uitgangspunten voor natuurlijk verstedelijken en de ontwikkelregels uit de ontwikkelvisie Natuurkrachtig Hart van de Stad voor de (versteende) binnenstad tot een programma van eisen (pve). Deze producten waren nodig om in 2026 over te gaan tot gefaseerde en start uitvoering. De hieronder beschreven resultaten/inspanningen bouwen hierop voort.

Wat mag het kosten

bedragen x € 1.000

De provincie Flevoland heeft een natuurgebied dat uniek is in Nederland en Europa: het Nationaal Park Nieuw Land (2018), bestaande uit de Oostvaardersplassen, de Lepelaarplassen, Markerwadden en een deel van het Markermeer. Vooral het Oostvaardersplassengebied trekt grote belangstelling van zowel de binnenlandse- als buitenlandse bezoeker voor het beleven van deze nieuwe natuur.

De groeiende belangstelling, resulterend in een toename van het aantal bezoekers, vraagt om een slimme aanpak waarmee kwetsbare natuur ontzien wordt en tegelijkertijd de kwaliteit van de beleving en de opvangcapaciteit worden vergroot. Dit wordt gedaan door realisatie van poortgebieden zoals de Almeersepoort. En door ontvangstplekken te realiseren, voorzieningen te verbeteren, de natuur zichtbaar en beter bereikbaar te maken, natuurkwaliteit te verbeteren en een gevarieerd en op maat gemaakt programma te bieden.

De rode draad in de ontwikkeling van de Almeersepoort is placemaking: een drie-eenheid van software (programmering van activiteiten), hardware (gebouwen, infra, landschap) en orgware (permanente samenwerking tussen organisaties). Er wordt niet alleen aan de fysieke aanpassing van landschap en gebouwen gewerkt, maar ook aan de programmering van activiteiten samen met alle betrokken partners.

Het project is een nauwe samenwerking tussen de gemeente Almere, Staatsbosbeheer, Flevo-landschap, provincie Flevoland, Stad en Natuur Almere en Almere City Marketing.

Wat mag het kosten

De nieuwe middelen voor 2026 worden toegekend onder voorwaarde van een volledige aanvraag / begroting.